Đề bài: Phân tích nhân vật người đàn bà hàng chài trong tác phẩm Chiếc Thuyền Ngoài Xa của nhà văn Nguyễn Minh Châu
Bài làm
Nguyễn Minh Châu được biết đến là một trong những tác giả tiêu biểu trong văn học Việt Nam sau năm 1945. Đọc văn chương của Nguyễn Minh Châu ta cũng cảm nhận được tính triết lý được quyện hòa trong tính trữ tình lãng mạn. Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” cũng là một trong những truyện ngắn mang được nét phong cách độc đáo này. Những thông điệp, triết lý của tác phẩm đặc biệt được thể hiện thông qua việc nhà văn Nguyễn Minh Châu xây dựng lên hình ảnh của nhân vật người đàn bà hàng chài – một người phụ nữ giàu đức hi sính, sự vị tha.
Không khó có thể nhận thấy được câu truyện được kể lại qua lời của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng. Phùng chính là một người lính vừa bước ra từ cuộc chiến tranh nhiều đau thương mất mát và bây giờ anh được trở về chiến trường xưa để chụp một bức tranh cảnh biển theo lời đề nghị của trưởng phòng để làm một bộ lịch mới. Tại đây đã có rất nhiều điều mới lạ, anh cũng cảm thấy mình may mắn khi đã phát hiện ra một bức tranh cảnh biển có một không hai, có thể nói cảnh vật như thực sự oàn bích, đẹp tuyệt đối. Những câu văn như đã phác họa được vẻ đẹp của thiên nhiên “trước mặt tôi là một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ. Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù. Thế rồi tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới..toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa”. Có lẽ rằng chính cảnh đẹp ấy khiến cho người nghệ sĩ dường như vừa “khám phá thấy cái chân lí của sự hoàn thiện”. Thế nhưng thật đáng buồn hơn khi Phùng cũng nhận thấy được đằng sau bức tranh đẹp nhơ mơ kia thì lại là một cảnh tượng thực sự phũ phàng. Đó là cảnh thô bạo hành hạ người đàn bà bằng những trận đòn thù, người đàn bà nhẫn nhục chịu đựng . Chính nghịch cảnh này khiến cho Phùng như vỡ mộng về sự toàn bích của bức tranh kia.
Không phải ngẫu nhiên mà nhà văn Nguyễn Minh Châu đã gọi một cách phiếm định khi chỉ gọi là người đàn bà hàng chài, lúc lại gọi mụ, thế rồi cũng có khi gọi người phụ nữ đó là chị ta. Xem ra đây cũng chính là ngụ ý của nhà văn, không đặt tên cho đứa con tinh thần của mình như muốn nói rằng chính phía sau phiếm định ấy dường như cũng đã hé mở một cuộc đời ngang trái, một số phận bị vùi dập giữa cuộc sống bộn bề lo toan của cuộc sống.
Người đàn bà hàng chài đó được hiện lên với những nét ngoại hình bằng câu văn miêu tả “đàn bà trạc ngoài 40, hình dáng thô kệch, rỗ mặt, khuôn mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngắt và gợi ấn tượng người đàn bà xấu xí, mệt mỏi dường như đang buồn ngủ. Người đàn bà hàng chài có cuộc đời nhọc nhằn, lam lũ, người đàn bà cũng thật vất vả, có những sự đau khổ làm cho diện mạo chị đã xấu giờ trở nên thô kệch hẳn đi. Chính đoạn văn ngắn ngọn này cũng như chỉ ra mọi sự bất hạnh của cuộc đời đều trút cả lên chị, xấu, nghèo khổ, lam lũ đã thế cũng luôn luôn lại phải thường xuyên chịu những trận đòn roi của người chồng vũ phu. Người phụ nữ cũng luôn luôn phải chịu những tổn thương, đau xót cho các con phải nhìn cảnh bố đánh mẹ. Thực sự chính những cái xấu đã đeo đuổi chị như định mệnh của người đàn bà này từ suốt từ khi còn nhỏ. Cuộc sống mưu sinh và đông con cang khiến gia đình người phụ nữ này khốn khó hơn. Khi cuộc sống khó khăn thì người chồng thường xuyên đánh đập, hành hạ người đàn bà này. Những trận đánh thành lệ “ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng” thật khủng khiếp. Cho đến khi cứ khi nào mà người chồng thấy khổ thì lại mang chị ra đánh để trúc giận, không những thế mà còn mang biết bao lời cay đắng "Mày chết đi cho ông nhờ, chúng mày chết hết đi cho ông nhờ”. Đắng nói là người đàn bà đã nhẫn nhục, cam chịu. Thương con nên chị đã xin chồng lên bờ để đánh tránh không cho đứa con nhìn thấy cảnh bố đánh mẹ.
Thực sự người đọc cũng cảm nhận được ở người đàn bà ấy là người sâu sắc và thấu hiểu lẽ đời. Có thể nói chính cái sự thâm trầm trong thấu hiểu lẽ đời dường như người đàn bà này lại chẳng bao giờ để lộ rõ rệt ra bên ngoài. Thế rồi chị lại coi việc mình bị đánh đó như một phần đã rất quen thuộc của cuộc đời mình. Và chị cũng chấp nhận, không kêu van oán trách và cũng không trốn chạy. Được Phùng và Đẩu đề nghị giúp đỡ thì người đàn bà lại van xin: “Xin các chú lượng tình cho cái sự lạc hậu” hay là những câu nói đầy chua chát nhưng bộc lộ được sự cảm thương, hiểu đời sâu sắc của người đàn bà này "Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được nhưng đừng bắt con bỏ nó".
Thực sự người đàn bà dường như cũng đã lại ý thức được thiên chức của người phụ nữ đó chính là lời tâm sự của chị "Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con và nuôi con cho đến khi khôn lớn". Hơn ai hết chị hiểu rằng chính trong cuộc mưu sinh đầy cam go và cũng có nhiều biến động, khi mà thuyền ở xa biển, cần một người đàn ông khỏe mạnh cũng như phải biết nghề. Qua đó để nói lên sự cần thiết của việc có người đàn ông làm chỗ dựa, cần một người đàn ông để có thể chèo chống khi phong ba bão táp, cùng nuôi dạy các con. Câu nói trải lòng của chị thực sự khiế Đẩu và Phùng suy nghĩ: “Đàn bà trên thuyền chúng tôi phải sống cho con, không thể sống cho mình như trên đất được". Người đàn bà là phải sống cho con chứ đâu phải sống cho riêng mình. Thông qua đó người ta mới thấu hiểu được như vậy chúng ta mời hiểu hết tình cảm, cũng như hiểu được tấm lòng của người đàn bà bất hạnh. Thực sự nếu chỉ nhìn phiến diện, nhìn mọi chuyện một cách đơn giản thì sẽ không bao giờ có thể giải quyết được việc một cách êm đẹp. Tất cả nguyên nhân mà người đàn bà này phải gánh chịu đó chính là sự thương con vô bờ bến của chị mà thôi.
Người đàn bà ấy trong tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” dường như hiện lên cũng chính còn là người giàu lòng vị tha. Chị thực sự cũng đã lại thấu hiểu nguyên nhân vì sao chồng lại trở nên như thế. Đồng thời chị còn là người phụ nữ biết chắt chiu những hạnh phúc gia đình "vui nhất là lúc ngồi nhìn con tôi chúng nó được ăn no” hay những ý nghĩ, những niềm vui nhỏ khi “trên chiếc thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái chúng tôi sống hòa thuận, vui vẻ”. Thực sự chính đằng sau sự nhẫn nhục ấy là bản năng sinh tồn mãnh liệt và hơn hết người ta còn như thấy được ở đây có được một tấm lòng yêu thương đáng thương. Người đàn bà hàng chài như là hiện thân của người phụ nữ Việt giàu lòng vị tha, nhân ái cũng như yêu thương con vô bờ bến.
Xây dựng lên hình tượng người đàn bà hàng chài, nhà văn Nguyễn Minh Châu thông qua đó cũng có thể gửi gắm những thông điệp của mình qua nhân vật. “Chiếc thuyền ngoài xa” sẽ còn đẹp mãi, sáng mãi với thời gian vì hình ảnh của người đàn bà hàng chài hiểu sự đời, thương yêu con.
Minh Nguyệt
